Bhaubeej and Raksha Bandhan: भाऊबीज आणि रक्षाबंधन हे दोन्ही सण भाऊ-बहिणींच्या नात्याला बळकटी देणारे आणि प्रेमाचे प्रतीक मानले जातात.बहिणीने भावाच्या दीर्घायुष्यासाठी प्रार्थना करणे आणि भावाने बहिणीचे रक्षण करण्याचे वचन देणे हा दोन्ही सणांमागील उद्देश आहे. भाऊबीज आणि रक्षाबंधनमध्ये काय फरक आहे? जाणून घेऊया.
कधी साजरा होतो सण?
रक्षाबंधन श्रावण महिन्याच्या पौर्णिमेला साजरा केला जातो, ज्यामुळे तो साधारणपणे ऑगस्ट महिन्यात येतो. 2025 मध्ये रक्षाबंधन 9 ऑगस्टला साजरा झाला. दुसरीकडे, भाऊबीज कार्तिक महिन्याच्या कृष्ण पक्षातील द्वितीयेला, म्हणजेच दिवाळीच्या दुसऱ्या दिवशी साजरी होते. 2025 मध्ये भाऊबीज 23 ऑक्टोबरला साजरी होईल, जी 22 ऑक्टोबरला रात्री 8:16 पासून सुरू होऊन 23 ऑक्टोबरला रात्री 10:46 पर्यंत असेल.
सणांचे नाव आणि अर्थ
रक्षाबंधनाला संस्कृतमध्ये ‘रक्षासूत्र बंधन’ म्हणतात, जिथे बहीण भावाच्या रक्षणासाठी राखी बांधते. भाऊबीजेला ‘भागिनी हस्त भोजन’ असे संबोधले जाते, कारण बहीण भावाला जेवण वाढते आणि त्याच्या समृद्धीसाठी प्रार्थना करते. या नावातून सणांच्या परंपरांचे मूळ स्वरूप दिसून येतं.
मनगटावर राखी
भाऊबीज आणि रक्षाबंधन हे सण एकसारखेच वाटत असले तरी ते साजरे करण्याच्या पद्धतीत फरक आहे. रक्षाबंधनात बहीण भावाच्या मनगटावर राखी बांधते, तर भाऊबीजेला ती त्याच्या कपाळावर गंध लावते आणि स्वतःच्या हातांनी जेवण वाढते.
बहिणींची भूमिका आणि प्रथा
रक्षाबंधनात बहीण राखी बांधून भावाच्या कल्याणासाठी प्रार्थना करते, तर भाऊ तिच्या रक्षणाचे वचन देतो. भाऊबीजेला बहीण भावाचे स्वागत करते, टिळक लावते, गोड पदार्थ देते आणि जेवण वाढून आपुलकी दाखवते. दोन्ही सण प्रेम आणि विश्वासाला बळकटी देतात.
सांस्कृतिक महत्त्व
भाऊबीज आणि रक्षाबंधन भाऊ-बहिणींच्या नात्यातील प्रेम, विश्वास आणि जबाबदारी दर्शवतात. भाऊबीजेला दिवाळीच्या उत्सवाचा समारोप होतो, तर रक्षाबंधन स्वतंत्रपणे साजरा होतो. दोन्ही सण आपल्या परंपरांचे सौंदर्य आणि भावनिक बंध दाखवतात.
FAQ
1. प्रश्न: भाऊबीज आणि रक्षाबंधन यांमधील मुख्य फरक कोणता आहे?
उत्तर: भाऊबीज आणि रक्षाबंधन दोन्ही सण भाऊ-बहिणींच्या प्रेमाचे आणि रक्षणाचे प्रतीक आहेत, पण त्यांच्या प्रथा वेगळ्या आहेत. रक्षाबंधनात बहीण भावाच्या मनगटावर राखी बांधते आणि त्याच्या सुरक्षिततेसाठी प्रार्थना करते, तर भाऊ तिच्या रक्षणाचे वचन देतो. भाऊबीजेला बहीण भावाच्या कपाळावर टिळक लावते, जेवण वाढते आणि त्याच्या दीर्घायुष्यासाठी प्रार्थना करते. रक्षाबंधन श्रावण पौर्णिमेला, तर भाऊबीज कार्तिक महिन्याच्या द्वितीयेला साजरी होते.
2. प्रश्न: 2025 मध्ये भाऊबीज केव्हा साजरी होणार आहे?
उत्तर: 2025 मध्ये भाऊबीज 23 ऑक्टोबर रोजी, गुरुवारी साजरी होईल. हा सण कार्तिक महिन्याच्या कृष्ण पक्षातील द्वितीयेला येतो, जो 22 ऑक्टोबर 2025 रोजी रात्री 8:16 वाजता सुरू होईल आणि 23 ऑक्टोबर रोजी रात्री 10:46 वाजता संपेल. हा दिवस दिवाळीच्या दुसऱ्या दिवशी साजरा होतो.
3. प्रश्न: भाऊबीज आणि रक्षाबंधन सणांचे सांस्कृतिक महत्त्व काय आहे?
उत्तर: भाऊबीज आणि रक्षाबंधन हे सण भाऊ-बहिणींच्या नात्यातील प्रेम, विश्वास आणि जबाबदारी दर्शवतात. रक्षाबंधनाला ‘रक्षासूत्र बंधन’ म्हणतात, जिथे राखी बांधून बहीण भावाच्या कल्याणासाठी प्रार्थना करते. भाऊबीजेला ‘भागिनी हस्त भोजन’ म्हणतात, कारण बहीण भावाला जेवण वाढून आपुलकी दाखवते. भाऊबीज दिवाळीचा समारोप करते, तर रक्षाबंधन स्वतंत्रपणे साजरा होतो, दोन्ही सण परंपरांचे सौंदर्य दाखवतात.
